News
News
Çiftçiler, meteorologlar ve hava durumu meraklıları tarafından kullanılan egzotik terimler olan El Nino ve La Nina, dünyadaki hava koşullarının daha da aşırı hale gelmesiyle birlikte sözlüğe sızdı. Bunlar genel olarak yazın sıcak mı yoksa yağışlı mı geçeceğini ve orman yangını, sel ve kuraklık riskine sahip olup olmayacağımızı belirleyen iklim kalıplarıdır.
El Nino yıllarında dünya daha da sıcak oluyor. Aynı zamanda daha değişken: Araştırmalar, kuraklığın tetiklediği sivil çatışmaların çoğunlukla El Nino yıllarında meydana geldiğini gösteriyor. İklim değişikliğinin atmosfer ve okyanus sıcaklıklarını istikrarsızlaştırmasıyla birlikte El Niño’lar artık bilinmeyen sularda ilerliyor.
Bilim adamlarının El Nino’yu nasıl tahmin ettiklerine gelince. Pasifik Okyanusu’ndaki yaklaşık 3000 uydu izlemeli şamandıra, palamar ve su altı okyanus planörleri dahil olmak üzere, gözlemciler hassas bir dansla bu işi takip etmekte.
Bir El Niño nasıl tanımlanır? Ve bizim için ne ifade eder?
El Nino, Pasifik Okyanusu’nun statükosunu geçici olarak bozan okyanus ve atmosferik bir olaydır. Güney Amerika açıklarında normalde soğuk olan sular ısınarak kıyılarında daha fazla yağmur yağmasına neden oluyor. Avustralya açıklarındaki sular soğuyor, dolayısıyla havada daha az nem oluyor, ortalama yağış miktarı azalıyor ve sıcaklıkların yüksek olması ve potansiyel olarak yangın çıkması olasılığı artıyor.
El Niñolar, El Niño-Güney Salınımı (ENSO) olarak adlandırılan daha büyük bir iklim modelinin bir parçasıdır. ENSO, nötr bir fazda (Avustralya’da ortalama yağışın olduğu yer), La Niña fazı ve El Niño arasında dalgalanır. El Niñolar altı aydan iki yıla kadar sürebilir. Bu fazlar için kritik olan trade (alize) rüzgarlarıdır, doğudan batıya doğru esen ve Pasifik üzerinde dönen büyük bir hava döngüsünün alt kısmını oluşturan bu rüzgarlar, aşağıdaki grafiklerde gösterilen siyah dikdörtgen şeklindeki Walker Dolaşımı olarak adlandırılır.
Yukarıdaki ENSO’nun nötr aşamasında, tropik sıcak hava Avustralya’nın kuzeyindeki denizler üzerinden yükselir ve doğuya, atmosferin yükseklerinden Güney Amerika’ya doğru ilerler. Hava, daha soğuk doğu Pasifik suları üzerinden alçalır ve alize rüzgarları olarak okyanus yüzeyi boyunca Avustralya’ya doğru kayarak Pasifik Yürüyüşçü Dolaşımını tamamlar.
Bu alize rüzgarları güçlendiğinde Avustralya yakınlarında daha fazla sıcak su birikir. Havanın yükselme ve bulut ve yağmur yaratma olasılığı daha yüksek; bu da Doğu Avustralya için kış ve ilkbaharda ortalamanın üzerinde yağmura ve normalden daha aktif bir tropikal kasırga mevsimine dönüşebilir.
El Nino sırasında rüzgarlar zayıflar veya tersine döner ve bunun yerine Güney Amerika kıyılarında ve Orta Pasifik’te sıcak su toplanır. Avustralya açıklarında okyanus suları daha soğuk ve atmosfere daha az nem yükseliyor, bu da ortalamanın altında yağışlara ve olası kuraklığa yol açıyor.
Hava modelleri 1600’lerde Peru’daki balıkçılar tarafından isimlendirildi. Güney Amerika kıyısındaki sıcak akıntılar balıkları besin açısından zengin soğuk suyu takip ederek azalmıştı; El Niño, “küçük çocuk” anlamına gelir ve bu hava olayı Noel’de zirveye ulaştığı için “el niño Jesus” adı verilmiştir. La Niña (“küçük kız”) ise daha soğuk su ve dolu ağlar anlamına gelirdi.
ATMOSFERE GÖRE ÇİFTÇİLİK
And Dağları’ndaki yerli çiftçiler geleneksel olarak El Nino’yu tahmin etmek için özel bir yöntem uyguluyorlardı. Haziran ayında, şafak vaktinden önce, ufkun hemen üzerindeki 11 yıldızlı Ülker takımyıldızına gözlerini kısarak baktılar. Yıldızlar canlı ve parlak olsaydı normal yağış bekleyebilir ve susamış patates mahsullerini ekebilirlerdi. Yıldızlar sönük ve bulanık olsalardı, uzak dururlardı.
Atmosferdeki yüksek irtifa bulutları, Güney Amerika kıyılarına yağmur yağdıran bir El Nino’ya işaret ediyordu, ancak daha yüksek rakımlarda bu kıyılara yağmur yağmıyordu.
El Nino’yu nasıl tahmin edersiniz?
Dünya Meteoroloji Örgütü, El Nino’nun olup olmadığını belirlemek için esas olarak Orta Doğu Ekvator Pasifik’teki su sıcaklığına güvenirken, Avustralya Meteoroloji Bürosu daha çok atmosferik basınç ve trade rüzgar hızının yanı sıra deniz sıcaklıklarına da güveniyor.
Bilim insanları Pasifik’i bölümlere ayırıyor. El Nino’yu tahmin etmek için Uluslararası Tarih Çizgisi üzerinde yer alan ve Nino 3.4 olarak adlandırılan dikdörtgen su şeridine odaklanıyorlar (yukarıdaki resme bakın). Dört ana kriteri var.
Birincisi, eğer su sıcaklıkları bu okyanus şeridinde en az üç ay boyunca belirli bir serinlik eşiğini aşarsa, La Nina ilan edilir; Havalar normalden daha sıcaksa El Nino zamanıdır. Aynı zamanda hiçbiri veya nötr de olabilir.
İkincisi, meteorologlar alize (trade) rüzgarlarının zayıflayıp zayıflamadığını görmek için doğrudan rüzgarların hızını ve yönünü de kontrol ediyor.
Üçüncüsü, “SO”yu ENSO’ya yerleştiren ve Darwin ile Tahiti arasındaki baskı farkını gösteren Güney Salınım Endeksi’dir. Eğer sayı La Nina yıllarına özgü bir şekilde yüksekse, basınç Darwin’de daha düşük, Tahiti’de ise daha yüksek olur ve Avustralya’ya doğru yağmur ve kasırgaların habercisi olur. Endeks sayısı El Nino yıllarında olduğu gibi negatifse, Darwin’deki yüksek basınç, yağmur çağıran bulutları kıyılarımızdan uzaklaştırır.
Son olarak Meteoroloji Bürosu, önümüzdeki altı ay içinde okyanus sıcaklıklarının ne kadar daha soğuk veya daha sıcak olabileceğini tahmin eden yedi iklim modelini takip ediyor.
Tüm bunların bizim için önemi nedir?
El Nino, Avustralya iklimi üzerinde derin bir etkisi var.
Avustralya Araştırma Konseyi’nin Aşırı İklim Mükemmeliyet Merkezi’ne göre, 1982, 1994, 2002, 2006 ve 2015 yılları da dahil olmak üzere büyük kuraklıkların çoğu El Ninos’a denk geldi. 2002 ve 2003 yıllarındaki zayıf-orta şiddetteki El Nino’da yaşanan kuraklık, Avustralya’nın buğday üretimini yarı yarıya azalttı. Kış mahsulünün verimi yüzde 40 düştü.
MELBOURNE VE ADELAIDE NEDEN FARKLI
El Nino zamanlarında, özellikle güney Avustralya’da bulutların azalması nedeniyle günler ortalama olarak daha sıcaktır. Avustralya’nın kuzeyinde de günlük çok sıcak hava dalgalarının görülme olasılığı daha yüksek. Güneyde, El Nino sırasında yüksek basınç sistemleri daha fazla hareket ediyor, bu da genel ortalama sıcaklıklar yüksek kalsa da aslında Melbourne ve Adelaide gibi şehirlerde uzun süreli sıcak dönemlerin yaşanma olasılığını azaltıyor.
El Ninos sırasında yalıtkan bulut örtüsünün azalması, gecelerin daha soğuk olması anlamına gelebilir, bu da don riskinin artmasına neden olabilir ve bu da daha az yağış nedeniyle zaten zayıflamış olan mahsullere zarar verebilir.
ARC Centre of Excellence for Climate Extremes merkezi; El Nino yıllarında çiftliklerden elde edilen GSYİH’yi ortalama yüzde 13 oranında azalttığını belirtiyor.
HER EL-NINO AYNI DEĞİL
El Nino olaylarının yoğunluğu farklılık gösterebilir. CSIRO iklim bilimi merkezi araştırma direktörü Dr. Jaci Brown’un ifade ettiği gibi, “El Nino, İspanyolca’da erkek çocuk anlamına geliyor. Bence iyi bir benzetme, çünkü bir erkek çocuk sahibi olacağımızı bilsek de, her çocuk farklı olabilir.”
Avustralyalı iklim bilimciler tarafından yapılan yeni bir araştırma, La Nina ve El Nino yıllarının iki ya da üç kez tekrarlanmasının sanayi çağından bu yana daha yaygın hale geldiğini öne sürüyor.
Bütün bunların arkasında elbette iklim değişikliği var. Brown, “İklim değişikliği, El Nino ve La Nina yıllarında gördüklerimizin üstüne yeni bir katman daha koyuyor” diyor.
YEPYENİ BİR DÜNYA
Dr. Jaci Brown, “Her zaman daha yoğun ve daha az yoğun yılların olduğu dönemler yaşadık; bu sadece doğal bir değişkenlikti, ancak iklim değişikliğinin bunu nasıl etkileyeceğini henüz bilmiyoruz. Çünkü, daha önce görmediğimiz bir iklim rejimine geçiyoruz. Bu, iklim değişikliği altında yepyeni bir dünya.”
Trade winds (Alize Rüzgarı) nedir: Atmosferdeki belirli bir dolaşım desenini tanımlayan ve Dünya’nın ekvatoral bölgeleriyle 30. enlem derecesi arasında bulunan bölgelerde esen kalıcı rüzgarlardır. Bu rüzgarlar, Dünya’nın dönme hareketi nedeniyle oluşur ve genellikle doğudan batıya doğru eserler.
Avustralya GündemDecember 3, 2025MH370 uçağını arama çalışmaları yeniden başlıyor
Avustralya GündemDecember 3, 2025Phillip Island’da Denizden Çıkarılan Kişi Öldü
Avustralya GündemDecember 3, 2025Victoria’da kritik mineraller sektöründe iş imkanı
Avustralya GündemDecember 3, 2025Aşı oranlarındaki düşüş için acil eylem çağrısı
1
“Müfredatta daha fazla çokkültürlü dil”
2
OKUL OTOBÜSÜ DEVRİLDİ Öğrenciler ağır yaralı
3
MH370 uçağını arama çalışmaları yeniden başlıyor
4
AN0M uygulaması üzerinden 55 kişiye gözaltı
5
Bizim evde suçlu yoktu ama hedef biz olduk
6
Sydney’de bir kreş aniden kapatıldı!
7
On Visiting Türkiye
8
Victoria’da 72 Saatlik Kabus: 9 Can Kaybı
9
Avustralya basketbolunda ilk! Irkçılığa Tutuklama!
10
Topluma Çağrı: Bilgi Alın, Hakkınızı Kullanın
11
İşletmeci Zeynep Uzun Destek Çağrısında
12
YENİ SAYI YAYINDA
13
DÜNYA’DA BU HAFTA Bahar’ın İlk Sayısı
14
Doğru Firma Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
15
E-Bisiklet Faciası: Bir Çocuk Hayatını Kaybetti
