Sosyal Medya Yasağı: Uzmanlar Ne Diyor?

Avustralya’da 16 Yaş Altına Sosyal Medya Yasağı: Uzmanlar Ne Diyor?

Çocuk psikoloğu Ceril Gocuk: “Bu karar sadece çocuklara değil, ailelere de sorumluluk yüklüyor.”

Röportaj: Mustafa YILMAZ

Avustralya’da 10 Aralık 2025’te yürürlüğe giren yeni yasa, 16 yaşından küçük çocukların Instagram, Facebook, TikTok ve toplamda yaklaşık on sosyal medya platformuna erişimini yasakladı. Karar ülke genelinde yoğun tartışmalara neden olurken hem aileler hem uzmanlar konunun farklı yönlerine dikkat çekiyor.

Bazı aileler yasağı desteklerken, bazıları bunun gençleri sosyal çevrelerinden koparacağını savunuyor. Hükümet ise bu adımın, çocukların dijital ortamlarda karşılaştığı olumsuz psikolojik etkileri azaltmayı hedeflediğini açıklıyor.

Bu önemli düzenlemeyi çocukların ruh sağlığı açısından değerlendirmek üzere Grow Clinical Psychology’den Çocuk Psikoloğu Ceril Gocuk ile konuştuk.

“Kutuplaşmadan uzaklaşıp, bu karara fırsat verilmeli”

Gocuk, sosyal medyanın gençler üzerinde yarattığı baskının uzun süredir göz ardı edildiğini belirterek tartışmanın aşırı kutuplaştığını söylüyor:

“Toplumda ya tamamen destekleyen ya tamamen karşı çıkan bir tutum var. Oysa ortada gerçek bir problem bulunuyor: Çocukların internette aşırı vakit geçirmesi.” Çocuk psikoloğu Ceril Gocuk

Uzman, bu yasağın kesin çözüm olmayabileceğini ancak “çözüm arayışında önemli bir adım” olduğunu ifade ediyor.

Aileler şikâyetçi: Uyku bozukluğu, kopuk iletişim, bağımlılık

Gocuk’e göre son yıllarda ailelerden gelen en büyük şikâyetler şunlar:

• Gençlerin uyku düzenlerinin bozulması,
• Sosyal çevreden kopma,
• Oyun ve sosyal medya nedeniyle cihazdan ayrılamama,
• Aile içi iletişimin zayıflaması.
  
  Bu çerçevede Gocuk, yasağın özellikle ailelerin yükünü hafifletmek için getirildiğini söylüyor:

“Bir iki çocuğun interneti bırakmasıyla olmaz. Toplumun tamamının bu konuda değişmesi gerekiyor.”

“Anne baba sosyal medyadan çıkmıyorsa çocuğa ‘kullanma’ diyemez”

Gocuk, sosyal medya kullanımında ebeveynlerin rol model olduğunun altını çiziyor:

“Çocuklar duyduklarını değil, gördüklerini uygular. Anne baba sigara içiyorsa çocuğa ‘içme’ demesi etkili olmaz; sosyal medya için de aynı durum geçerli.”

Ailelere önerisi net:

• Kendi kullanımını sınırlayan ebeveyn, çocuğa bu süreçte örnek olur.
• Çocuklarla “üstten konuşan” değil, açık ve eşit iletişim kurulmalı.
• Her çocuğun yaşı ve mizacına göre ayrı ayrı diyaloglar yapılmalı.
  

Sosyalleşme sorununa dikkat: “Evde kalan çocuk sıkılır ve internete yönelir”

Gocuk, Türk ailelerinde çocukların yeterince spor, sanat ve sosyal aktiviteye yönlendirilmediğini belirtiyor:

“Tatilde ne yapacağını bilmeyen çocuk sıkılır ve hemen internete yönelir. Bu yüzden spor, yüzme, müzik gibi etkinliklerin artırılması gerekiyor.”

Çalışan anne babaların iş yükünün farkında olduğunu belirten uzman, yine de zaman yönetimi ve fedakârlığın kaçınılmaz olduğunu ifade ediyor.

Oyun bağımlılığı ve yeni kısıtlama ihtimali

Avustralya’da sosyal medya sınırlamasının ardından oyunlar için de düzenleme gelebileceği konuşuluyor. Bazı gençlerin saatlerce, hatta 24 saate yakın kesintisiz oyun oynadığı, bu nedenle hastanelik olduğu biliniyor.

Gocuk, özellikle Roblox gibi platformların yaş sınırlarına uyulmadığını söylüyor:

“Roblox 13 yaş altına yasak ama danışanlarımın neredeyse hepsi oynuyor. Aile ‘hayır’ dediğinde çocuk ‘Arkadaşlarımın ailesi izin veriyor’ diyerek karşı çıkıyor.”

Bu nedenle sadece devletin değil, ebeveynin de aktif kontrol mekanizmaları kurması gerektiğini vurguluyor.

VPN gerçeği: “Gençler her yasağı aşmaya çalışacak”

Gençlerin teknolojiye hâkimiyeti nedeniyle yasağın kolayca delinip delinmeyeceği de merak konusu. Gocuk bu konuda açık konuşuyor:

“Evet, VPN kullanmaya çalışacaklar. Bu yüzden ailelerin teknoloji konusunda kendilerini geliştirmesi şart.”

Ancak uzman asıl sorumluluğun teknoloji şirketlerinde olduğunu söylüyor:

“Bu yasa aslında sosyal medya firmalarına yönelik. Sistemlerini düzenleyip çocukları bu kadar uzun süre platformda tutan algoritmaları kontrol altına almaları gerekiyor.”

“Avustralya neden öncü oldu?”

Gocuk, elinde kesin veri olmadığını ancak hükümetin bu adımı atmasının sorunun ciddiyetini gösterdiğini belirtiyor. Ayrıca bazı ailelerin çocuklarını sosyal medyadaki tehlikeler nedeniyle kaybetmeleri sonrası güçlü bir kamuoyu baskısı oluştuğunu hatırlatıyor.

Yasaya ilham veren isimlerden biri olarak, hükümetin basın toplantısında atıfta bulunduğu uluslararası yazar Jonathan Haidt dikkat çekiyor. Haidt, kitaplarında (the anxious generation) küresel çapta devlet müdahalesinin zorunlu hale geldiğini savunuyor.

“Gençlerin mahkemeye gitmesi bile olumlu: Kendi haklarını savunmayı öğreniyorlar”

Gocuk, yasaya karşı çıkan gençlerin yüksek mahkemeye başvuru yapmasını olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyor:

“Bu, düşünmeyi ve kendini savunmayı öğrenmeleri açısından değerli. Gençler mantıksız değiller; doğru anlatıldığında neyin iyi neyin kötü olduğunu anlayacak kapasitedeler.”

Ailelere son tavsiyeler

Çocuk psikoloğu Gocuk, yasak sonrası evlerde yaşanabilecek gerginliklere karşı ailelere şu önerilerde bulunuyor:

• Sabırlı olun. Bazı şeyler düzelmeden önce kötüleşebilir.
• Çocukların öfkesine, haksızlık duygusuna saygı gösterin.
• Her çocukla ayrı tonda iletişim kurun.
• Onların da bu süreci deneyimlemeye hakkı olduğunu unutmayın.
• Aile içinde herkes için geçerli ortak dijital kullanım kuralları koyun.

Sonuç; Avustralya’nın 16 yaş altı sosyal medya yasağı hem toplumsal hem bireysel etkileriyle uzun süre tartışılacak gibi görünüyor. Çocuk psikoloğu Ceril Gocuk’e göre bu yasak, sadece gençleri değil aileleri, eğitim sistemini ve teknoloji şirketlerini de yakından ilgilendiriyor.

Yazar Hakkında

MUSTAFA YILMAZ

Son Yazıları

Yazar'ın Tüm Yazıları

• Australian NewsDecember 23, 2025Avustralya’nın En Çok Satan Parfüm Markası
• Australian NewsDecember 23, 2025Sosyal Medya Yasağı: Uzmanlar Ne Diyor?
• Australian NewsDecember 23, 2025Aynı Takım Aynı Vizyon Daha İddialı
• Australian NewsDecember 23, 2025Daha Güvenli ve Erişilebilir Bir Alan