Sanat ve Sanatçı Üzerine… Denemeler

Sanat, kendini tiyatro, müzik, edebiyat, dans, resim ve film gibi alanlarda belirgin olarak gösterir; ama, sanat bilim ve zanaattan ayrı da tutulamaz.

ABONE OL

News

June 6, 2022 22:24

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Sanat ve yaratıcılık birbirlerini tamamlayan iki olgudur. Yaratıcılık yoksa sanattan bahsedemeyiz, çünkü, sanatın oluşması için, yeni ve farklı bir duygunun, güzelliğin, heyecanın ortaya çıkması gerekmektedir. Ve aynı zamanda, insanın duyularına hitap etmelidir sanat.

Sanatın ne demek olduğu ve anlamı hep tartışılan bir konu olmuştur. Ama şunu net biliyoruz ki, insanlık tarihi var olduğu andan itibaren sanat da insanlıkla birlikte var olmuştur. Ve her kültürde, kendini farklı bir yol ile sergilemiştir. Bazen bir tablonun güzelliğinde, bazen bir heykelin duruşunda, bazen mimari bir yapının gizeminde, bazen bir şiirin hüznünde, bazen bir romanın konusunda ve bazen bir müziğin tınısında görüyoruz sanatı…

Sanat, kendini tiyatro, müzik, edebiyat, dans, resim ve film gibi alanlarda belirgin olarak gösterir; ama, sanat bilim ve zanaattan ayrı da tutulamaz. Mesela, bir bağlama, gitar ya da keman ustası, o enstrümanı adım adım oluştururken sanat yapmaktadır. Sanat bazen nakış nakış özel bir halıya ya da kilime işlenmiştir Anadolu kadınının ellerinde, bazen bir âşığın yüreğinde dış dünyaya yansıyan türkü olmuştur, diyar diyar dolaşarak söylenen…. Yani estetik ve yorumlama gibi kavramlarla birleşir sanat.

Tarihte Aristoteles, Plato ve Sokrates gibi ünlü filozoflar da sanat üzerine tartışmalar yapmış, sorular sorup cevap aramışlardır. Mesela, Sokrates mecazi bir şekilde şairlerin ilham perilerinden beslendiğini belirtmiştir. Ya da Aristotales, epik şiir üzerinden önermeler ileri sürmüştür. Bu yaklaşımlar sanatın farklılığını göstermek adına ortaya konulmuştur. Mesela Homeros’un ‘İlyada’ destanı belirgin bir sanat eseri olarak hep durur karşımızda ve güzel bir örnektir tarihten bizlere yansıyan.

Biraz daha günümüze geldiğimizde, Tolstoy’un ‘Savaş ve Barış’ eseri herkes tarafından örnek olarak gösterilen bir sanat eseridir. Ya da Leonardo da Vinci’nin 16.yy’da yapmış olduğu ‘Mona Lisa’ tablosu bir sanat örneğidir. 14.yy’da yaşamış olan meşhur Nesimi’nin yazmış olduğu şiirler herkes tarafından bir sanat olarak değer görür…. Ve böyle örnekleri daha da çoğaltabiliriz bu anlamda.

Elbette sanat kültüre göre farklılıklar taşımaktadır ve bu da sanatın bir başka özeliğidir. Şu bir gerçektir ki; sanat ne kadar bir kültürde varsa o kültür daha çok kalkınır ve tarih sayfalarında kendisini üstün bir şekilde var eder. Bunun örnekleri de vardır: Örneğin, 3000 yıl öncesinde, Güney Amerika’da bulunan Aztek ve Maya uygarlıklarının inşa ettiği piramitler, sanatın ne kadar önemli olduğunun en bariz göstergesidir, çünkü, piramitler görsel ve mimari olarak sanatı ile halen bizi büyülemektedir. Bundan dolayı bu iki uygarlık kendisini sürekli yaşatmakta ve üzerine sürekli tarihçiler tarafından araştırmalar yapılmaktadır.

Bunun yanısıra, Anadolu’da sanat muazzam derecede fazla, çeşitli ve büyüleyicidir. Hem sanat üretimi açısından hem de sanatçı olarak bereketlidir bu topraklar. Kökenini çok çeşitli zanaat işlerinden alan el üretimleri ve yaratıcılık, sanatı da yoğun biçimde beslemiştir. Örneğin Mimar Sinan’ı sanatçı yapan olgu, inşa etmiş olduğu muazzam ve dâhiyane yapılarıdır. Mimar Sinan tartışmasız bir şekilde dünyanın her yerinde tanınır ve bir sanatçı olarak kabul edilir. Onun yapıtları sanatın bilim ve zanaat ile nasıl birleştiğinin çok bariz bir örneğidir. Ya da yakın tarihe geldiğimizde Aşık Veysel’i örnek verebiliriz. Aşık Veysel’i sanatçı yapan olgular nelerdir diye sorduğumuzda, eminim ki hepimiz birçok şey söyleyebilir, farklı bir yönünü ve güzelliğini dile getirebiliriz, ama şu bir gerçektir ki, hepimiz sanatçı olduğu yönünde birleşiriz. Bu anlamda, Aşık Veysel müziği, sanatın estetik ve yorumlama gücü ile nasıl birleştiğinin açık bir örneğidir.

Okuduğunuz üzere sanat ve sanatçı kavramlarına örnekleri ile böylece değinmiş olduk. Bu anlamda düşündüğümüz zaman, sanat yapmanın ve sanatçı olmanın yaratıcılık, farklılık, estetik ve yorum gücü ile birleşmesi gerektiğini, bazen de bilim ve zanaatı bu olgulara dahil etmiş olması gerektiğini anlamış oluyoruz. Belki yaşadığı dönemde anlaşılamayabilir bir sanat eseri, ama zamanla mutlaka fark edilecektir, eğer bir eser gerçekten sanatsallık barındırıyorsa.