Gümüşhacıköyü ve hatıralar SİNEM İNCEKAYA 

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Sevgili okurlar, Bu haftaki yazımda sizlere hayatımdan ufak bir kesit anlatmak istiyorum.

SİNEM İNCEKAYA 

Yaklaşık beş altı yaşlarında, babamın işi dolayısıyla, Amasya’nın Gümüşhacıköy ilçesine tayin olduk Ege’den. Gümüşhacıköy’ü bilmem bilir misiniz; ama ben orayı, orada geçirdiğim çocukluk günlerimi asla unutamıyorum. Hayatımın çoğu mutlu günü orada geçmiştir. Unutamadığım, tekrar tekrar anlattığım anılarım, Gümüşhacıköy betimlemeleriyle süslüdür… Babamın oraya tayin olduğunu ilk öğrendiğimizde, bu ismi uzun ve duyulmamış, Amasya’nın en batısında konumlanmış küçük ilçe hakkında hiçbir şey bilmiyorduk. O zamanlar internet denen harikalar diyarı da imkanlarımız dahilinde değil tabi, araştıramıyoruz. Pılımızı pırtımızı toplayıp, dostlarla vedalaşıp, oraya gittik…

Tarihi hamamlarıyla, bedesteniyle, küçük esnaflarıyla, iki üç katlı evleriyle, sokaklarda dev ağaçlarıyla ve bakir yeşilliğiyle, yüce kudretli dağların, kırılgan iç dünyasında, minik ve tatlı bir ilçe…

Alevi kültürüyle tanışmama vesile oldu

Ege’de karşılaşmadığımız bir toplum daha önce. Tarihi ve köklü bir kültürü barındıran bu ilçe, öncelikle Alevi kültürüyle tanışmama vesile olduğu için çok değerli. Gümüşhacıköy’ün 23 yerleşim biriminden 21’i Alevi kültürü ve nüfusuna sahiptir. Zamanla tanıştığımız insanlar, girdiğimiz ortamlar, bu kültürü yakından tanımamıza ve sahiplenmemize vesile oldu. İlkokul öğretmenim ve ailesi Alevi idi ve okul dışındaki onlarla özel buluşmalarımızda, onların folklorlerini, semah oyunlarını izleme fırsatı buluyordum. Bu çok etkileyici geliyordu her defasında, o ezgileri dinlemek, semah çekişleri izlemek… Bir şölen havasında geçerdi çoğu zaman. Böyle etkinliklere katılmak, ve o muazzam kültürle iç içe olmak. Ben daha altı yedi yaşlarında özgün halk müziği dinliyordum. Küçük bir çocuk olmama rağmen o melodiler, ezgiler beni çok etkiliyordu.

Gümüşhacıköy toplumu, sosyolojik olarak bakıldığında, oldukça seküler, özgür ve kadınların değer verildiği bir yapıya sahip diyebilirim. Müzik, edebiyat, genel olarak sanatsal yönüyle, ilçe, bünyesinde birçok sanatçı barındırıyor. Özellikle, özgün halk müziği ve kültürü anlamında, birçok sanatçısı, bağlama ustası, şairi ve yazarı vardır. İşte Gümüşhacıköy’ü asla unutamama ve hep anma sebeplerimden biri de Hacıköy’de (eski adı budur), bağlama ustası bir genç kadından, bağlama dersi almam ve  çoğu Alevi türküsünü, hatta genel olarak Alevi kültürünü onunla öğrenmem ve özümsememdir. Kendisi kara düzen bağlama öğretmişti bana. Ve dört yılın sonunda, oradan taşınırken, bağlamada şelpe tekniğini öğretiyordu bana. Onunla tanışmam, biraz babamın bağlama sevdası ve biraz da benim, elime bir aile dostumuzun sazını küçücük kucağıma sığdırmaya çalışıp heveslenmem ile oldu aslında. Babam hep saz çalmak istermiş; ama olmamış buna imkanı hiçbir zaman. Ve çok yaygın olarak biliriz ki, ebeveynler yaşayamadıkları, içlerine ukte kalmış geçmiş eksikliklerini, çocuklarında görmek ister ve bu yolla, bu eksikliklerini ve keşkelerini doyururlar. Dolayısıyla babam da aynı hislerle, beni bağlama kursuyla tanıştırdı diyebilirim. Çok iyi hatırlıyorum. İlk öğrendiğim türkü ‘Jandarma’ idi. Kurstan geldiğimde, babama çalıyordum bu türküyü ve hatta ona öğretmeye çalışıyordum. Babamın kendine ait bu hevesi, bende yeni bir heves doğurmuştu diyebilirim. Bağlama hocam da, dolayısıyla bende yeri çok ayrı biri olarak kaldı. İlk sazımı onunla seçip almıştım ve bana birçok teknik öğretmişti, kendine uygun bağlamayı seçme konusunda. Düzenlenen bağlama yarışmalarında, yaşıma ve deneyimsizliğime rağmen dereceler alıyordum… Daha çok insanla tanışıp kaynaşıyordum bu kurs sayesinde ve birçok şey paylaşıyordum aslında. Öğreniyordum. Alevilik öğretisi içinde, kültürel kod taşıyıcıları ve aktarıcıları olarak, müzik, bağlama ve ‘aşıklık’ kavramı, kültürel ve dini hayata neredeyse tamamen yayılmıştır. Dolayısıyla, böylesi kültürel zenginliğe, masalsı folklore, ezgilere, aşıklığa tanıklık ediyordum, bununla harmanlanarak büyüyordum orada. Keşke daha fazla yaşayabilseymişim orada diyebiliyorum sadece şimdilerde. Belki her şey daha farklı olabilirmiş. Büyük bir ayrıcalıkmış diyebilirim bu Alevi kültür zenginliği içinde yaşamak. Kişiliğimi, şu anda hangi müzikleri, kültürleri sevdiğimi ya da hangisine daha yakın hissettiğimi, taa o zamandan etkilemiş bu minik ilçe Gümüşhacıköy aslında… Beni ve tüm ailemi.

Büyünün ve ihtişamın yok olduğu ana gelmek istiyorum…

Gümüşhacıköy’den sonra Aydın’ın Kuşadası ilçesine tayin oldu babam ve dolayısıyla yine pılımızı pırtımızı toplayarak, arkamızdan ağlaşan dostlarla vedalaşarak, Gümüşhacıköy’ü, yüreğimizde bir yumrukla arkamızda bıraktık. Kuşadası’na yerleştik ve ilk sene babam hemen bir bağlama kursu arayışına girdi. Devam etmek istiyordum tabi. Bu arada, büyünün yok olduğu iki an gerçekleşmişti bende. Birincisi, okuduğum okul ve sosyolojik aile profili. Herhangi derin bir Alevi kültürü ya da müziği, folklorünün olmadığı, aşırı modern (!) bir ilçe kimilerinin tanımlamasına göre burası. Ve bağlama çalmak çok da hoş bir durum değil. Arkadaş çevremde zorbalığa bile uğramıştım diyebilirim bağlama çalabildiğim için. Dalga konusu olmuştum. Bunlar tabi oldukça travmatik deneyimler çocukluğuma dair. Çünkü burada, Kuşadası’nda çok acımasız ve daha yüzeysel bir akran profili vardı diyebilirim etrafımda. Yani Gümüşhacıköy’deki o tat yoktu. Büyünün yok olduğu ilk an, ilk boşluk ve ilk iç acısı. İkinci an ise büyünün bozulduğu, babamın bağlama kursu arayışı. Alevi kültüründen beni kopartmama isteği ve ardından, Hacı Bektaşi Veli Derneği’ni buluşumuz. Yeni bağlama hocamın, ilk hocam gibi çıkmayışı. Ona şans versem de içimden, onun bana vermeyişi. İşte her şeyin ‘puf’ diye uçtuğu an; bana notaları bilmediğimi ve bağlama çalmayı bana kim öğrettiyse, yanlış öğrettiğini söylemesiydi. Fa diye bastığım notanın, Do çıkması… Bu ona hoş gelmemişti. Ama bakınız, ben semah türküleri çalabiliyordum. Bunu önemsememişti…

Sonuç olarak her zaman, bana bağlama çalmayı, kara düzen bile olsa, tüm hissiyatıyla öğreten hocamı ve onun memleketi Gümüşhacıköy’ü asla unutmayacağım…

Bir dahaki yazımda görüşmek üzere…

Sinem İncekaya