26 September 2023 Tuesday
News
Ekonomist Stephen Roach, Covid’den kaynaklanan tedarik zinciri sorunları ve enerjinin 70’ler tarzı enflasyonu ateşleyebileceği konusunda uyardı.
Stephen Roach, ABD’nin 1970’ler tipi enflasyonla çarpışma rotasında olabileceği konusunda uyarıyor. Eski Morgan Stanley Asya başkanı, enerji fiyatlarındaki artışların Çin’in mücadele eden tedarik zinciri üzerindeki etkisinin devrilme noktası olacağından endişe ediyor. Ham petrol, 70 doların ortasına yerleşmeden önce 2018’den bu yana ilk kez bu hafta varil başına 80 doları aştı.
Stephen Roach, “Geçen bir buçuk yıldır gerçekten tedarik zinciri sorunları yaşıyoruz ve Çin’de enerji ve güçle ilgili kıtlıklar var,” dedi.
Geçen yıl ülke Covid-19 kesintileriyle başa çıkmaya çalışırken, Çin’in tedarik zinciri sorunları hakkında alarm vermeye başladı. ‘Stagflasyondan uzak bir tedarik zinciri aksaklığı’
Stagflasyon Nedir?
Stagflasyon, büyümenin yavaşladığı dönemlerde fiyatları daha yükseğe iten baskıları ifade eder.
Peki nedir bu Çin’deki aksaklıklar ve nelere sebep olabilir?
2020’nin sonlarında Çin, bir zamanlar Asya devinin en büyük ithal kömür kaynağı olan Avustralya’dan, kömür almayı durdurdu. Avustralya’nın, Pekin’in koronavirüs pandemisini nasıl ele aldığına ilişkin bir soruşturmayı desteklemesinin ardından iki ülke arasındaki siyasi gerilim arttı. Ve Çin özellikle bu durumu ‘Soğuk Savaş’ olarak nitelendirdi. Bu arada, o kışın soğuk havası kömür talebini arttırdı. Bazı şehirlerin evlerde ve fabrikalarda elektrik kullanımını kısıtladığı bildirildi. Ani elektrik kesintileri, yabancı şirketlerin Çin merkezli tedarik zincirlerine daha fazla yatırım yapıp yapmama konusunda duraklamasına da neden oldu. Danışmanlık firması Asia Perspective’in ortağı Johan Annell, Çin’de on milyonlarca ABD doları tutarında yatırım yapmayı planlayan bazı işletmelerin artık Güneydoğu Asya’ya baktığını söyledi. Çin Devlet Şebekesi ve Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, özellikle bölge sakinleri için enerji sağlama sözü verdi ve daha fazla kömür üretimine izin vermek ve kömür ithalatını artırıp önlemler alacaklarını söyledi. Termal kömür fiyatları bu yıl neredeyse iki katına çıktı.
Elektrik kesintileri, çoğunlukla yetkililerin büyük ölçüde devlet tarafından belirlenen elektrik fiyatını ayarlayamamasına bağlıdır. Şanghay merkezi baş ekonomisti Dan Wang, fabrikaların küresel talebi karşılama telaşının da aşırı kapasite yarattığını söyledi. Wang, “Güç kısıtlamasının etkisi doğal bir felakete eşdeğer” dedi.
Bazı ekonomistler daha şiddetli bir etki bekliyor. Ekonomist Zhiwei Zhang, “ Elektrik kesintileri tek başına yeterince önemli olmayabilir, ancak emlak sektöründeki yavaşlama ve bölgesel Covid salgınları ile birleştiğinde, 4.çeyrekte GSYİH büyümesi hakkında beni daha fazla endişelendiriyor” dedi. Önümüzdeki son çeyrek Black Friday’ in içinde olduğu ve ciddi anlamda satışların patladığı dönemdir ve riskin aşağı yönlü olması bu dönemde tahminleri düşürür.
Diğer finans kuruluşlarındaki ekonomistler tahmini bu kesintileri izleyip üretimdeki düşüşün ne kadar önemli olduğunu görmeyi bekliyorlar. Ayrıca tekelci uygulamalar iddiasıyla büyük İnternet teknoloji şirketlerine yönelik baskılar da büyümeye devam ediyor. Çin ekonomik büyümesinin önemli bir gücü olan tüketici harcamaları da salgından bu yana durgunlaştı çünkü Covid ile ilgili kısıtlamalar birçok insanı seyahat etmekten ve dışarı yemek yemekten alıkoyuyor.
Herkesin de bildiği gibi ticaretle uğraşan çoğu kişinin bir ayağı hep Çin’dedir. Ve bu elektrik kesintileri sonucunda Apple ve Tesla’yı tedarik edenler de dahil olmak üzere fabrikalarda üretim durdu. Çin ekonomisi hiçbir zaman durmaz ama olaylar doğrultusunda sekteye uğradı. 2021’in dördüncü çeyreğinde %4,1 büyümesi beklenirken %3,2 büyümesi bekleniyor.
Açıkçası Covid dalgaları ekonomik görünümü zayıflattı. Ancak ülkeler daha fazla Covid salgınına karşı toleranslı hale gelirken aşılama oranları da arttı. Bu da aslında ekonomilerin kademeli olarak açılmasına izin verecek.
Sağlık dolu harika günler ve güzel gelecekler dilerim.
